Άννα Μωυσίδη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc(MedSci) Σακχαρώδης Διαβήτης και Παχυσαρκία 

Αθανασία Κ. Παπαζαφειροπούλου, Παθολόγος με εξειδίκευση στο Διαβήτη, MSc, PhD

Επιμελήτρια Α’, Α΄ Παθολογικό & Διαβητολογικό Κέντρο Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά ‘’Τζάνειο’’

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία επιβεβαιωμένες τιμές σακχάρου αίματος μικρότερες από 70mg/dL προμηνύουν υπογλυκαιμία, η οποία συχνά συνοδεύεται και από αντίστοιχα προειδοποιητικά συμπτώματα όπως πείνα, ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρόμο, άγχος και αδυναμία. Η εμφάνιση υπογλυκαιμίας είναι πιο συχνή σε άτομα με διαβήτη λόγω λήψης αντιδιαβητικών φαρμάκων με υπογλυκαιμική δράση, ενώ, φαίνεται πως τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 είναι ίσως και τρεις φορές πιο επιρρεπή στην εμφάνιση υπογλυκαιμίας σε σχέση με τα άτομα με διαβήτη τύπου 2. Τα πιο συχνά αίτια εμφάνισης υπογλυκαιμίας είναι: ο στενός γλυκαιμικός έλεγχος, η παράλειψη γευμάτων ή σνακ, η έντονη άσκηση, η λανθασμένα αυξημένη χορήγηση ινσουλίνης, αλλά και η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ. Συνήθως, η ανησυχία που προκύπτει σε σχέση με περιπτώσεις ασθενών που εμφανίζουν υπογλυκαιμίες είναι η σοβαρή έκπτωση της νοητικής λειτουργίας, που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε ιδιαιτέρως επικίνδυνες καταστάσεις για την υγεία (π.χ. τραυματισμό). Ειδικότερα, άτομα με μεγάλη διάρκεια διαβήτη, μικρά παιδιά αλλά και ηλικιωμένοι φαίνεται να παρουσιάζουν δυσκολία στη σωστή διαχείρισή της, ενώ, δεν είναι λίγοι οι ασθενείς με διαβήτη που λόγω συχνών υπογλυκαιμικών επεισοδίων αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της ¨ανεπίγνωστης¨ υπογλυκαιμίας. Συνεπώς, στόχος της εκπαίδευσης είναι να εφαρμοστούν πρακτικές γρήγορης επαναφοράς των τιμών σακχάρου αίματος αλλά και υποχώρησης των επώδυνων συμπτωμάτων. 

Τα άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν ινσουλίνη ή ινσουλινο-εκκριταγωγά φάρμακα ενθαρρύνεται να εκπαιδεύονται από τη θεραπευτική τους ομάδα ως προς τη σωστή αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Βασικότερο ρόλο παίζει το είδος και η σοβαρότητα της υπογλυκαιμίας που αντιμετωπίζει ο ασθενής. Εάν το άτομο αντιλαμβάνεται τα κοινά συμπτώματα και είναι σε θέση να τη διαχειριστεί τότε ισχύει ο ¨κανόνας των 15 λεπτών¨: λήψη 15g άμεσα απορροφήσιμων υδατανθράκων (ταμπλέτες γλυκόζης, ζάχαρη διαλυμένη σε νερό, χυμός, σακχαρούχα αναψυκτικά, άπαχο γάλα, καραμέλες, μαρμελάδα, gel γλυκόζης, μέλι), αναμονή 15 λεπτά, επανέλεγχος τιμών σακχάρου αίματος με μετρητή, επανάληψη των παραπάνω βημάτων σε περίπτωση επιμένουσας υπογλυκαιμίας. Εαν το άτομο εμφανίσει υπογλυκαιμία λίγο πριν την ώρα του φαγητού, δεν κρίνεται απαραίτητο να ακολουθηθεί ο κανόνας των 15’, δεδομένου ότι το γεύμα θα περιλαμβάνει ικανή ποσότητα υδατανθράκων που θα επαναφέρουν τις τιμές σακχάρου αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα.  

Για τη διόρθωση της υπογλυκαιμίας καλό θα είναι να αποφευχθεί η λήψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (πίτσα, σοκολάτα, γλυκά) διότι θα καθυστερήσουν την άμεση απορρόφηση των υδατανθράκων, ενώ, τη δεδομένη χρονική στιγμή και η κατανάλωση πρωτεϊνούχων τροφών (τυρί, αυγό, κρέας) αντενδείκνυται. Όταν οι τιμές σακχάρου αίματος ανακάμψουν (≈100mg/dL), συνίσταται η κατανάλωση από ένα ελαφρύ σνακ πλούσιο σε σύνθετους υδατάνθρακες (προϊόντα ολικής άλεσης) ώστε να αποφευχθεί η επανεμφάνιση της υπογλυκαιμίας. Τέτοιου είδους σνακ είναι χρήσιμα και για άτομα που αντιμετωπίζουν νυχτερινές υπογλυκαιμίες. Τονίζεται πως τα άτομα με διαβήτη χρειάζεται να είναι πάντα εφοδιασμένα με ‘’αντίδοτα’’ για την υπογλυκαιμία. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια, η χρήση συστημάτων συνεχούς καταγραφής γλυκόζης μας δίνει τη δυνατότητα να εξατομικεύσουμε τη δόση από υδατάνθρακες που χρειάζεται το κάθε άτομο ξεχωριστά, καθώς, φαίνεται να εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: το σωματικό βάρος, η ηλικία, η παρουσία ενεργής ινσουλίνης, αλλά και ο ρυθμός μείωσης των τιμών σακχάρου αίματος. Απευθυνθείτε στη θεραπευτική ομάδα που σας παρακολουθεί ώστε να ενημερωθείτε σχετικά με τα γραμμάρια των υδατανθράκων που χρειάζεστε και πως θα τα υπολογίσετε στις προαναφερθείσες τροφές. Έχει σημασία να τονιστεί πως η σωστή αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας προστατεύει το άτομο και από την ¨υπερ-διόρθωση¨ που θα οδηγήσει σε υπεργλυκαιμία (rebound) και πρόσληψη σωματικού βάρους. Τέλος, σε περιπτώσεις που το άτομο παρουσιάζει σοβαρή έκπτωση νοητικής λειτουργίας, η λήψη υδατανθράκων από το στόμα αντενδείκνυται, διότι υπάρχει κίνδυνος εισρόφησης και αναπνευστικής απόφραξης. 

Βιβλιογραφία: 

• Diabetes Canada Clinical Practice Guidelines Expert Committee; Yale JF, Paty B, Senior PA. Hypoglycemia. Can J Diabetes. 2018 Apr;42 Suppl 1:S104-S108. 

• Evert AB. Treatment of Mild Hypoglycemia. Diabetes Spectr. 2014 Feb;27(1):58-62.

• Mathew P, Thoppil D. Hypoglycemia. 2022 Dec 26. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 30521262.

• Mompoint-Williams D, Watts PI, Appel SJ. Detecting and treating hypoglycemia in patients with diabetes. Nurse Pract. 2013 Nov 10;38(11):11-4. 

• Nakhleh A, Shehadeh N. Hypoglycemia in diabetes: An update on pathophysiology, treatment, and prevention. World J Diabetes. 2021 Dec 15;12(12):2036-2049.