05 Ιουλίου 2025
Λ. Καστανά1, Ε. Φουστέρης1
1: Mediterranean Diabetes & Obesity Clinics
Οι επεμβάσεις μεταβολικής χειρουργικής χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για τη θεραπεία ασθενών με κλινική παχυσαρκία. Περίπου 252.000 βαριατρικές επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2018 [1]
Αυτές οι επεμβάσεις είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην αντιστροφή πολλών αρνητικών συνδρόμων που σχετίζονται με την παχυσαρκία (συμπεριλαμβανομένου του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, της υπέρτασης, του πόνου στις αρθρώσεις, της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, της υπερλιπιδαιμίας), ωστόσο υπάρχουν κίνδυνοι και επιπλοκές που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως η επιδείνωση προϋπαρχουσών διατροφικών ανεπαρκειών και η εμφάνιση νέων [2,3].
Ορισμένες ανεπάρκειες εμφανίζονται σύντομα μετά την επέμβαση, ενώ η καθυστερημένη εμφάνιση διατροφικών ανεπάρκειων μπορεί να συμβάλει σε δυσάρεστα αποτελέσματα ή ακόμα και σε σοβαρές επιπλοκές.
Οι βαριατρικές επεμβάσεις που βασίζονται σε περιοριστικές τεχνικές, όπως η επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve gastrectomy - SG), ενδέχεται να οδηγήσουν σε διατροφικές ανεπάρκειες λόγω χαμηλής πρόσληψης τροφής. Αντίθετα, επεμβάσεις που συνδυάζουν περιοριστικές και δυσαπορροφητικές τεχνικές, όπως η γαστρική παράκαμψη κατά Roux-en-Y (RYGB), μπορεί να προκαλέσουν ανεπάρκειες λόγω μειωμένης πρόσληψης ή λόγω δυσαπορρόφησης [3].
Η προεγχειρητική διατροφική αξιολόγηση και μετέπειτα παρακολούθηση των ατόμων που θα υποβληθούν σε μεταβολική χειρουργική παρουσιάζεται στους παρακάτω πίνακες:
Μικροθρεπτικά Συστατικά – SleeveGastrectomy
| Μικροθρεπτικό Συστατικό | Σύσταση | Εξέταση |
| Βιταμίνη A | Αξιολόγηση κατά περίπτωση σε ασθενείς με στεατόρροια ή συμπτώματα ανεπάρκειας. Σε περίπτωση ανεπάρκειας, εξετάστε και για άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες, σίδηρο και χαλκό. | Βιταμίνη A, ορού ή πλάσματος |
| Βιταμίνη B1 (θειαμίνη) | Σε παρουσία σημείων, συμπτωμάτων ή παραγόντων κινδύνου, αξιολόγηση εντός 6 μηνών και κάθε 3–6 μήνες έως υποχώρηση των συμπτωμάτων. | Θειαμίνη (θειαμίνη διφωσφορική), ολικό αίμα |
| Φολικό οξύ (Βιταμίνη B9) | Αξιολόγηση στους 3, 6 και 12 μήνες μετά την επέμβαση και στη συνέχεια ετήσια. | Φολικό οξύ, ορού |
| Βιταμίνη B12 | Δημιουργία μετεγχειρητικής βάσης και ετήσια αξιολόγηση. Σε ασθενείς με σχετική φαρμακευτική αγωγή ή υψηλή δόση φολικού, κάθε 3 μήνες για τον 1ο χρόνο. | ΜΜΑ, ορού
Ομοκυστειΐνη (προαιρετικά) |
| Βιταμίνη D και Ασβέστιο | Έλεγχος στους 3, 6 και 12 μήνες και ετήσια. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | 25-υδροξυβιταμίνη D, ορού
Ασβέστιο, ορού
Ασβέστιο 24ώρου στα ούρα
PTH, άθικτη
Δείκτες οστικής αναδιαμόρφωσης |
| Βιταμίνη E | Έλεγχος όπου υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη E, ορού |
| Βιταμίνη K | Έλεγχος όπου υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη K1, ορού |
| Χαλκός | Ετήσια αξιολόγηση. Μετά από θεραπεία, κάθε 3 μήνες. Έλεγχος και σε λήψη ψευδαργύρου ή ανεπάρκεια βιταμίνης A. | Χαλκός, ορού
Σερουλοπλασμίνη, ορού |
| Σίδηρος | Αξιολόγηση μέσα στους πρώτους 3 μήνες και κάθε 3–6 μήνες έως τον 12ο μήνα. Έπειτα ετήσια. | Πλήρες σιδηροπενικό προφίλ:
- Σίδηρος
- TIBC
- Φερριτίνη
- CBC
- Υποδοχέας τρανσφερρίνης |
| Ψευδάργυρος | Ετήσια αξιολόγηση. Έλεγχος και σε ασθενείς που λαμβάνουν συμπληρώματα χαλκού. | Ψευδάργυρος, ορού ή πλάσματος |
Χολοπαγκρεατικήπαράκαμψη με δωδεκαδακτυλική εκτροπή– Μικροθρεπτικά Συστατικά
| Μικροθρεπτικό Συστατικό | Σύσταση | Εξέταση |
| Βιταμίνη A | Αξιολόγηση εντός του πρώτου έτους και ετησίως, ή αν υπάρχουν συμπτώματα ανεπάρκειας ή υποθρεψίας. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες, σίδηρο και χαλκό. | Βιταμίνη A, ορού ή πλάσματος |
| Βιταμίνη B1 (θειαμίνη) | Σε παρουσία συμπτωμάτων ή παραγόντων κινδύνου, αξιολόγηση εντός 6 μηνών και κάθε 3-6 μήνες μέχρι ύφεση. | Θειαμίνη (θειαμίνη διφωσφορική), ολικό αίμα |
| Φολικό οξύ (Βιταμίνη B9) | Αξιολόγηση στους 3, 6 και 12 μήνες και στη συνέχεια ετήσια. | Φολικό οξύ, ορού |
| Βιταμίνη B12 | Δημιουργία βάσης μετεγχειρητικά, έλεγχος ετησίως. Αν ληφθούν φάρμακα ή υψηλή δόση φολικού, κάθε 3 μήνες το πρώτο έτος. | ΜΜΑ, ορού
Ομοκυστειΐνη (προαιρετικά) |
| Βιταμίνη D και Ασβέστιο | Έλεγχος στους 3, 6, 12 μήνες και ετησίως. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | 25(OH)D, Ασβέστιο (ορού και ούρων), PTH, δείκτες οστικής αναδιαμόρφωσης |
| Βιταμίνη E | Έλεγχος αν υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη E, ορού |
| Βιταμίνη K | Έλεγχος αν υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη K1, ορού |
| Χαλκός | Ετήσια αξιολόγηση. Μετά από θεραπεία, κάθε 3 μήνες. Έλεγχος σε χρήση ψευδαργύρου ή ανεπάρκεια βιτ. A. | Χαλκός και σερουλοπλασμίνη, ορού |
| Σίδηρος | Έλεγχος στους 3 μήνες, έπειτα κάθε 3–6 μήνες μέχρι το 12ο μήνα, μετά ετήσια. Αν αποκλειστεί ανεπάρκεια σιδήρου, εξετάστε άλλες αιτίες. | Πλήρης σιδηροπενικός έλεγχος |
| Σελήνιο | Αξιολόγηση σε ανεξήγητη αναιμία ή συμπτώματα ανεπάρκειας. | Σελήνιο, ορού |
| Ψευδάργυρος | Ετήσια αξιολόγηση. Έλεγχος σε συμπλήρωση χαλκού. | Ψευδάργυρος, ορού ή πλάσματος |
Roux-en-YGastric Bypass – Μικροθρεπτικά Συστατικά
| Μικροθρεπτικό Συστατικό | Σύσταση | Εξέταση |
| Βιταμίνη A | Αξιολόγηση εντός του πρώτου έτους και ετησίως, ή αν υπάρχουν συμπτώματα ανεπάρκειας ή υποθρεψίας. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες, σίδηρο και χαλκό. | Βιταμίνη A ορού ή πλάσματος |
| Βιταμίνη B1 (θειαμίνη) | Σε παρουσία συμπτωμάτων ή παραγόντων κινδύνου, αξιολόγηση εντός 6 μηνών και κάθε 3-6 μήνες μέχρι ύφεση. | Θειαμίνη (θειαμίνη διφωσφορική), ολικό αίμα |
| Φολικό οξύ (Βιταμίνη B9) | Αξιολόγηση στους 3, 6 και 12 μήνες και στη συνέχεια ετήσια. | Φολικό οξύ, ορού |
| Βιταμίνη B12 | Δημιουργία βάσης μετεγχειρητικά, έλεγχος ετησίως. Αν ληφθούν φάρμακα ή υψηλή δόση φολικού, κάθε 3 μήνες το πρώτο έτος. | ΜΜΑ, ορού
Ομοκυστεΐνη (προαιρετικά) |
| Βιταμίνη D και Ασβέστιο | Έλεγχος στους 3, 6, 12 μήνες και ετησίως. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | 25(OH)D, Ασβέστιο (ορού και ούρων), PTH, δείκτες οστικής αναδιαμόρφωσης |
| Βιταμίνη E | Έλεγχος αν υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη E ορού |
| Βιταμίνη K | Έλεγχος αν υπάρχουν συμπτώματα. Σε ανεπάρκεια, εξετάστε και άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες. | Βιταμίνη K1 ορού |
| Χαλκός | Ετήσια αξιολόγηση. Μετά από θεραπεία, κάθε 3 μήνες. Έλεγχος σε χρήση ψευδαργύρου ή ανεπάρκεια βιτ. A. | Χαλκός και σερουλοπλασμίνη ορού |
| Σίδηρος | Έλεγχος στους 3 μήνες, έπειτα κάθε 3–6 μήνες μέχρι το 12ο μήνα, μετά ετήσια. Αν αποκλειστεί ανεπάρκεια σιδήρου, εξετάστε άλλες αιτίες. | Πλήρης σιδηροπενικός έλεγχος |
| Σελήνιο | Αξιολόγηση σε ανεξήγητη αναιμία ή συμπτώματα ανεπάρκειας. | Σελήνιο, ορού |
| Ψευδάργυρος | Ετήσια αξιολόγηση. Έλεγχος σε συμπλήρωση χαλκού. | Ψευδάργυρος, ορού ή πλάσματος |
ΠΗΓΗ:
1. American Society for Metabolic and Bariatric Surgery. Estimate of bariatric surgery numbers, 2011-2020. Published Jun 2022; accessed Jan 2023.
2. Mohapatra S, Gangadharan K, Pitchumoni CS. Malnutrition in obesity before and after bariatric surgery. Dis Mon. 2020;66(2):100866.
3. Gletsu-Miller N, Wright BN. Mineral malnutrition following bariatric surgery. Adv Nutr. 2013;4(5):506-517.
4. Mechanick JI, Apovian C, Brethauer S, et al. Clinical practice guidelines for the perioperative nutrition, metabolic, and nonsurgical support of patients undergoing bariatric procedures - 2019 update: cosponsored by American Association of Clinical Endocrinologists/American College of Endocrinology, The Obesity Society, American Society for Metabolic & Bariatric Surgery, Obesity Medicine Association, and American Society of Anesthesiologists. Surg Obes Relat Dis. 2020(16)2:175-247.
5. O'Kane M, Parretti HM, Pinkney J, et al. British Obesity and Metabolic Surgery Society guidelines on perioperative and postoperative biochemical monitoring and micronutrient replacement for patients undergoing bariatric surgery-2020 update. Obes Rev. 2020;21(11):e13087.