ΕΠΙΛΥΩ | Επιστημονικός Φορέας Ιατρικής Μετεκπαίδευσης

Ευαγγελία Ευαγγέλου, Τελειόφοιτη Τμήματος Επιστήμης Διατροφής και Διαιτολογίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Τα γλυκά, τα παγωτά και τα αναψυκτικά είναι μόνο μερικά από τα ευρέως γνωστά προϊόντα με γλυκιά γεύση που περιέχουν εμφανώς ζάχαρη. Υπάρχουν πολλά ακόμα τρόφιμα που αποτελούνται, εκτός άλλων, είτε από ζάχαρη είτε από τα λεγόμενα «κρυμμένα» σάκχαρα. 

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η ζάχαρη μπορεί να εντοπιστεί σε διαφορετικές μορφές στις ετικέτες τροφίμων γεγονός που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση. Ορισμένες από τις λοιπές ονομασίες αποτελούν οι εξής:

• Ζάχαρη (όπως ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο, ζάχαρη άχνη)

• Σιρόπια (όπως σιρόπι καλαμποκιού, σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη)

• Μελάσα

• Καραμέλα

• Χυμός

• Μέλι ή αγαύη

• Συστατικά με κατάληξη σε –όζη (γλυκόζη, φρουκτόζη, λακτόζη, μαλτόζη, δεξτρόζη και σακχαρόζη)

• Νέκταρ

• Συμπυκνωμένοι χυμοί

• Ιμβερτοζάχαρο

Ο βέλτιστος τρόπος για να αντιληφθεί ο καταναλωτής την περιεκτικότητα ενός προϊόντος τροφίμου σε προστιθέμενα σάκχαρα είναι η ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας. Η διατροφική ετικέτα αποτυπώνει την ενεργειακή αξία του προϊόντος και την σύσταση του (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, συνολικό κι επιμέρους λίπος) ανά 100 γραμμάρια ή ml ή/και ανά γραμμάρια ή ml που έχουν οριστεί από την βιομηχανία τροφίμων. Αναφορικά με το περιεχόμενο των υδατανθράκων, σε μία ετικέτα αναγράφονται το σύνολο αυτών καθώς κι η επιμέρους περιεκτικότητα σε σάκχαρα, που πρόκειται για την συνδυασμένη ποσότητα φυσικών και προστιθέμενων σακχάρων (προαιρετική είναι η καταγραφή των φυτικών ινών). Αυτό σημαίνει πως αν ένα τρόφιμο έχει 20 γραμμάρια υδατανθράκων συνολικά και τα 15 γραμμάρια είναι προστιθέμενα σάκχαρα, τότε τα 5 γραμμάρια που απομένουν αφορούν στα φυσικά σάκχαρα. Οι ετικέτες για τρόφιμα και ποτά με προστιθέμενα σάκχαρα αναγράφουν τον αριθμό γραμμαρίων και το ποσοστό της ημερήσιας αξίας (%DV) για τα προστιθέμενα σάκχαρα. Σχετικά με την ύπαρξη διαφορετικών μορφών ζάχαρης, αυτή αποτυπώνεται στην λίστα συστατικών της ετικέτας διατροφής. Οι ετικέτες διατροφής αναγράφουν πάντα τα συστατικά από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο σε ποσότητα. Εάν κάποιος τύπος ζάχαρης βρίσκεται στην αρχή της λίστας συστατικών, αυτό υποδεικνύει ότι το τρόφιμο πιθανώς περιέχει αυξημένη ποσότητα προστιθέμενης ζάχαρης.

Σύμφωνα με τον ‘’Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα’’:

«Ο ισχυρισμός ότι ένα τρόφιμο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο όταν το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 5 γραμμάρια σακχάρων ανά 100 γραμμάρια για στερεές τροφές ή 2,5 γραμμάρια σακχάρων ανά 100 ml για υγρές τροφές.»

«Ο ισχυρισμός ότι ένα τρόφιμο δεν περιέχει σάκχαρα μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο όταν το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,5 γραμμάρια σακχάρων ανά 100 γραμμάρια ή 100 ml.»

«Ο ισχυρισμός ότι ένα τρόφιμο δεν περιέχει πρόσθετα σάκχαρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο όταν το προϊόν δεν περιέχει πρόσθετους μονοσακχαρίτες ή δισακχαρίτες ή άλλο τρόφιμο που χρησιμοποιείται για τις γλυκαντικές του ιδιότητες. Εάν υπάρχουν φυσικά σάκχαρα στο τρόφιμο, η επισήμανση θα πρέπει να φέρει και την ακόλουθη ένδειξη: ‘’ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΦΥΣΙΚΑ ΣΑΚΧΑΡΑ’’.» 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

▪ Spotting hidden sugars in everyday foods. (2024, June 17). Diabetes. https://www.cdc.gov/diabetes/healthy-eating/spotting-hidden-sugars-in-everyday-foods.html

▪ Consumption of Hidden Sugars and Fats in Snacks by Adolescents. International Journal of Health Sciences and Research. Vol.11; Issue: 7; July 2021. DOI: https://doi.org/10.52403/ijhsr.20210751

▪ Marí, J. a. T. (2017). Hidden sugar in food: a risk for health. Journal of Clinical Nutrition & Dietetics, 03(01). https://doi.org/10.4172/2472-1921.100039

▪ FS1305: Added Sugars: Hidden in Plain view (Rutgers NJAES). (n.d.). https://njaes.rutgers.edu/fs1305/

▪ Program, H. F. (2024, March 5). Added sugars on the Nutrition Facts label. U.S. Food And Drug Administration. https://www.fda.gov/food/nutrition-facts-label/added-sugars-nutrition-facts-label

▪ EUR-LEX - 02006R1924-20141213 - EN - EUR-LEX. (n.d.). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:02006R1924-20141213

Μαρία Δημητρίου, Ειδικός Βιοπαθολόγος, Επιμελήτρια Β’ Τμήμα Ανοσολογίας-Ιστοσυμβατότητας Γ.Ν.Ν.Π. «’Αγιος Παντελεήμων»

Το Vibrio vulnificus είναι ένα Gram-αρνητικό, υδρόφιλο βακτήριο που ανήκει στο γένος Vibrio, γνωστό για την ικανότητά του να προκαλεί σοβαρές λοιμώξεις, κυρίως μετά από επαφή με επιμολυσμένο θαλασσινό νερό ή κατανάλωση ωμών θαλασσινών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει τα τελευταία χρόνια η σύνδεσή του με σοβαρές λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων, ακόμη και σηψαιμία, σε άτομα με προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η χρόνια ηπατοπάθεια.

Επιδημιολογικά δεδομένα σε Ευρώπη και Ελλάδα

Τα κρούσματα V. vulnificus παραμένουν σχετικά σπάνια στην Ευρώπη, ωστόσο παρουσιάζουν αυξητική τάση, κυρίως λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας των θαλάσσιων υδάτων όπως επισημαίνεται από το Ευρωπαϊκό κέντρο ελέγχου λοιμώξεων (ECDC, 2023). Στις βόρειες χώρες (Βαλτική Θάλασσα, Σουηδία, Γερμανία), έχουν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά νεκρωτικής φασιίτιδας και σηψαιμίας, με υψηλή θνητότητα, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ή ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς [1]. Στη χώρα μας έχουν αναφερθεί 4 περιστατικά λοίμωξης από το εν λόγω παθογόνο. Οι 3 ασθενείς ακρωτηριάστηκαν και ο 4ος υπεβλήθη σε αφαίρεση νεκρωτικών ιστών αλλά εμφάνισε οστεομυελίτιδα πτέρνας τρία χρόνια μετά τον αρχικό τραυματισμό [2].

Ο διαβητικός ασθενής ως ομάδα υψηλού κινδύνου

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για σοβαρή λοίμωξη από V. vulnificus, λόγω της αγγειοπάθειας, της διαταραγμένης λειτουργίας των λευκοκυττάρων και της μειωμένης επούλωσης τραυμάτων. Σε σειρά μελετών, διαβητικοί ασθενείς που ήρθαν σε επαφή με μολυσμένο θαλασσινό νερό παρουσίασαν ταχέως εξελισσόμενη κυτταρίτιδα, φουσκάλες και νεκρωτική φασιίτιδα. Σε μια μελέτη 30 περιπτώσεων, το 63% των ασθενών με λοίμωξη από V. vulnificus έπασχαν από διαβήτη [3].

Το διαβητικό έλκος ποδιού και η πιθανή λοίμωξη

Αν και η παρουσία διαβητικού έλκους αποτελεί εύλογη πύλη εισόδου, δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα συστηματικά καταγεγραμμένες περιπτώσεις με Vibrio vulnificus ως απομονωθέν παθογόνο σε χρόνιο διαβητικό έλκος χωρίς προηγηθείσα θαλάσσια έκθεση. Αντίθετα, περιστατικά που αφορούν διαβητικούς με μικροτραυματισμούς ή εξελκώσεις οι οποίοι εκτέθηκαν σε θαλασσινό νερό, έχουν καταλήξει σε ταχεία νεκρωτική φλεγμονή, σηψαιμία και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακρωτηριασμό ή θάνατο [4].

Κλινική εικόνα και πρόγνωση

Η λοίμωξη από V. vulnificus συνήθως εκδηλώνεται εντός 24 ωρών από την έκθεση, με πόνο, ερυθρότητα, οίδημα, φουσκάλες και πυρετό. Σε διαβητικούς ασθενείς, η εξέλιξη είναι συχνά ραγδαία, με αυξημένο κίνδυνο σηψαιμίας. Η θνητότητα μπορεί να φτάσει το 30% ακόμη και με έγκαιρη θεραπεία [5].

Διάγνωση και θεραπεία

Η καλλιέργεια τραύματος και αίματος μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία του μικροβίου. Πλέον τα σύγχρονα μικροβιολογικά εργαστήρια είναι εξοπλισμένα και με μοριακές μεθόδους όπως PCR και MLST (multilocus sequence typing) για ταχεία ταυτοποίηση. Η θεραπεία περιλαμβάνει άμεση χορήγηση αντιβιοτικών (π.χ. δοξυκυκλίνη με τρίτης γενιάς κεφαλοσπορίνη) και, σε προχωρημένα στάδια, χειρουργική παρέμβαση (debridement) ή ακόμη και ακρωτηριασμό[6].

Πρακτικές συστάσεις για διαβητικούς

Οι ασθενείς με διαβήτη που φέρουν ανοιχτά έλκη θα πρέπει να αποφεύγουν την κολύμβηση σε θαλασσινό ή υφάλμυρο νερό. Το Center for Disease Control and Prevention (CDC) συνιστά την πλήρη αποφυγή επαφής τραυμάτων με νερό τέτοιου τύπου, ακόμη και στο ρηχό της ακτής. Επιπλέον, να αποφεύγεται ο χειρισμός ωμών θαλασσινών χωρίς προστατευτικά γάντια. Αν η αποφυγή δεν είναι δυνατή, το πλύσιμο του τραύματος με σαπούνι και καθαρό νερό μετά από έκθεση είναι απαραίτητο. Η ευαισθητοποίηση του κοινού παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη. Οποιοδήποτε σύμπτωμα λοίμωξης μετά από έκθεση σε θαλασσινό περιβάλλον απαιτεί άμεση ιατρική εκτίμηση [7]. Το V. vulnificus είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στα αντιβιοτικά, αρκεί η θεραπεία να ξεκινήσει εγκαίρως.

________________________________________

Βιβλιογραφία

1. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Increased risk of vibriosis during the summer season. 2023. https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increased-risk-vibrio-infections-throughout-summer-season

2. Mouzopoulos G, Stamatakos M, Tzurbakis M, et al. Lower extremity infections by Vibrio vulnificus. Chirurgia (Bucur). 2008;103(2):201-3. 

3. Tsai YH et al. Necrotizing fasciitis caused by Vibrio vulnificus and Klebsiella pneumoniae: comparison of 53 cases. Am J Surg. 2014;208(1):19-24.

4. Bross MH, Soch K, Morales R, Mitchell RB. Vibrio vulnificus infection: diagnosis and treatment. Am Fam Physician. 2007;76(4):539-544.

5. Horseman MA, Surani S. A comprehensive review of Vibrio vulnificus: an important cause of severe sepsis and skin and soft-tissue infection. Int J Infect Dis. 2011;15(3): e157-e166.

6. Υu Wei, Shen X, Pan H et al. Clinical features and treatment of patients with Vibrio vulnificus infection. Int J Infect Dis. 2017; 59:1-6

7. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Protect yourself and others from Vibrio. https://www.cdc.gov/vibrio/prevention.html